Afganistan'ın Geleceği nedir?, ABD'nin Asıl Planı ne? [SEDE. Bülten - Damıtılmış Haber]
-(11-19) Ağustos 2021 Hafta Bülteni-
Bu hafta sizlerden gelen talepler doğrultusunda bültenimizi biraz sadeleştirdik ve görsel sayısını artırdık. Umarız beğenirsiniz. Geri dönüşlerinizi bekliyoruz.
Twitter ve Instagram hesaplarımızda zamanla yeni yayınlar görmeye başlayacaksınız. Vakit kaybetmeden takip edin.
Revue alt yapısına bir türlü ısınamayanları Substack'a bekleriz.
Daha fazlası için görüşlerinizi buradan bizimle paylaşabilirsiniz.
İlgi duyan ve yayıncı olmak isteyenler buraya...
Staj ve gönüllü çalışmalarda yer almak isteyenler buraya...
Bir hafta bekleyemeyenleri Telegram kanalımıza bekliyoruz.
DESTEK ve iş birliği için buraya lütfen.
SEDE Bülten nedir?
(S)iyaset
(E)konomi
(D)ış Politika
(E)nerji
konularında medyanın gözünden kaçanları her Çarşamba e-posta kutunuzda bulacağınız arka plandaki haber, yorum ve analizleri sizlerle buluşturan toplam 10 dakikada okunan haftalık bültendir.
Damıtılmış Haber - Bir haftayı 10 dakikaya sığdır.
Yorum, görüş ve önerilerinizi sedebulten@gmail.com mail adresine gönderebilirsiniz.
Bir haftayı 10 dakikaya sığdır - Damıtılmış Haber
DEPREM
17 Ağustos 1999 Depremi'ndeki acı tablo hayatını kaybedenlerin yakınları tarafından anıldı. Sel ve orman yangınlarının yaşandığı bir döneme denk gelen anma Türkiye'nin afetler ciddi bir mücadele içinde olduğu yeniden hatırlattı.
DİKKAT: Deprem hala hayatımızın bir gerçeği... Haiti'de geçtiğimiz cumartesi günü meydana gelen 7,2 büyüklüğündeki depremde bin 941 kişi yaşamını yitirirken 7 bine yakın kişi yaralandı ve 30 binden fazla ev yıkıldı. Uzmanların önümüzdeki 10 yıl içinde İstanbul'da 7,4 büyüklüğüne yakın bir deprem beklentisi var.
SALGIN
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'yi yüksek risk grubundaki ülkeler listesine ekledi. Bakanlık, vatandaşlara Türkiye'ye seyahat etmemelerini tavsiyesinde bulundu.
SEL
Karadeniz'de gerçekleşen sel felaketinde can kaybı 78'e çıktı. Hala 34 kişi kayıp.
AFGANİSTAN TAHLİYE: Türk Hava Yollarının, Afganistan'ın başkenti Kabil'de bulunan Türk vatandaşlarıyla birlikte yardım talep eden ülkelerin de personeliyle birlikte 300'ü aşkın kişiyi İstanbul'a getirdi.
TAVSİYE: Altındağ Olaylarının Ardında Yatanlar (Okuma Süresi: 2,5 dakika)
Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'nin bir güzergahı haline gen Ermenistan fırsatı kaçırmayarak Rusya'ya olan bağımlılığını azaltmak için kolları sıvadı.
Paşinyan erken genel seçimde elde ettiği zafer sonrasında Türkiye ile ilişkileri düzeltmeye hazır olduklarını açıkladı.
EDİTÖRÜN NOTU: Seçim sonrasında gelen bu açıklama samimi bir irade beyanı olarak değerlendiriliyor. Türkiye ile Ermenistan arasındaki diplomatik ilişkiler 1993’ten sınır kapılarının karşılıklı kapalı olduğu askıda bir durumda bekliyor. Kapıların açılması bölgesel ticareti geliştirecek ve dış ticaretinin yüzde 60'tan fazlasını Avrupa'ya yapan Türkiye için pazar çeşitliliği sağlayacaktır.
DİJİTAL PARA
Hindistan dijital para kullanımının alt yapısı oluşturuyor. Çin'in mevcutta wechat üzerinden uyguladığı sisteme benzer bir yapı geliştiren Hindistan vatandaşların kimlik bilgileriyle para kullanımını dijitalleştirecek. Dijital para yarışında Türkiye de eylül ayında ilk denemeyi yapacak.
KRİPTO PARA
FED yöneticisi Neel Kashkari, kripto paralarla ilgili “Gördüğüm kadarıyla bu piyasanın yüzde 95’i dolandırıcılık, gürültü ve kafa karışıklığı” açıklamasında bulundu.
EDİTÖRÜN NOTU: Çin'in başını çektiği kripto para sektörü geçtiğimiz aylardan Çin'in desteğini çekmesine büyümeye devam ederek yeniden 2 trilyon dolarlık hacme ulaştı. Amerikan Dolarının gücünü korumak isteyen ABD yönetimi kripto paralara karşı itibarsızlaştırıcı bir dil kullanıyor.
UYUŞTURUCUNUN YÜKÜNÜ TÜRKİYE ÇEKECEK
Afganistan'daki gelişmeler Türkiye üzerinden yürütülen uyuşturucu ticaretini de etkiliyor. Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid, Afganistan’ın uyuşturucu üretimini durduracağını açıklamasına rağmen dünyadaki afyon ve eroin tedarikinin yüzde 80'den fazlasını karşılayan Afganistan nasıl bu gelirden vazgeçeceği belli değil.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi'ne (UNODC) göre afyon Taliban'ın en büyük gelir kalemlerinden biri. Bazı BM ve ABD yetkilileri, yasa dışı afyon üretiminin çok daha yüksek seviyelere çıkmasını bekliyor.
SONUÇ: Türkiye'nin sınır güvenliğine ayırdığı kaynağın daha da artırılması gerecektir.
YENİDEN TEKSTİL: Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre Türkiye 17.5 milyar dolar ihracat ile Hindistan’ı geçerek dünyanın en büyük dördüncü hazır giyim ihracatçısı konumuna geldi.
Bu sayıda Dış Politika'ta sadece Afganistan'da yaşananlara yer verdik.
Biden, 8 Temmuz 2021'de Beyaz Saray'da yaptığı basın toplantısında istihbarat raporlarının aksine Afganistan'da hükümetin kesinlikle çökmeyeceğini savunmasına rağmen son açıklamasında "Dünya standartlarında donatılmış 300 bin Afganistan askerinin 75 bin Taliban üyesine yenilmesini beklemiyoruz." dedi. Biden Afganistan'daki hedefimiz ülkeyi inşa etmek değildi. Afgan güçlerinin kendileri için savaşmaya gönüllü olmadıkları bir yerde siz savaşamazsınız." ifadesini kullandı. ABD, "güvenli" olması koşuluyla ABD'nin Afganistan'la diplomasiye 31 Ağustos'tan sonra da devam edebileceğini duyurdu.
ARKA PLAN: Bazı Afgan komutanların ABD'den daha fazla almak için hayali birlikler oluşturduğu ve Afgan askeri güçlerinin aslında 300 binin çok altında olduğu ortaya çıktı.
Stoltenberg, "Planımız Afgan devletini yeniden inşa etmekti, orada ebediyen kalmak değildi." dedi. Taliban'ın kontrolü ele geçirmesine ise "Kimse Afgan hükümetinin ve güvenlik güçlerinin bu kadar hızlı çökeceğini tahmin etmedi" yorumunu yaptı. Afgan muhabir basın toplantısında Taliban'ın tanınmamasını isteyerek, "NATO 20 yıl boyunca Afganistan'daydı. Buna rağmen Taliban'a karşı bir müdafaa yapamadılar. Şimdi bunca yıl sonra hiçbir şey yapmadan çıkıyorsunuz" dedi.
ÇELİŞKİ: Biden, ABD'nin Afganistan'a imar için gitmediğini söylerken Stoltenberg imar için gidildiğini dile getirdi.
İlerleyişin beklediklerinden hızlı olduğunu açıklayan Blinken ise "Taliban'ı ABD personeline müdahale etmesi durumunda hızlı ve kararlı bir yanıt konusunda uyardık.” diyerek ”Meselenin gerçek yüzü olarak, yardımlar yaptığımız bu gücün ülkeyi savunamadığını gördük.” ifadesini kullandı.
Afgan Göç Dalgası
Mülteciler için bir giriş kapısı olmayacaklarını açıklayan Yunanistan Göç Bakanı Mitarachi'nin açıklamalarıyla birlikte Avrupa'nın birçok ülkesinden Türkiye ile konuşulması gündeme getirildi.
”Afgan vatandaşların ülkeyi terk edip etmemesi Taliban'a bağlı. Türkiye ile yakın olarak çalışmak zorundayız.” açıklamasını yapan Merkel'in ardından AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de Türkiye ile konuşacaklarını söyledi.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu hükümeti twitterdan yaptığı açıklama ile uyardı.
ULUSLARARASI HUKUK: Almanya'nın başını çektiği birkaç Avrupa Birliği üyesi Afgan göçmenleri ülkeden sınır dışı etme kararı aldı. Birleşmiş Milletler ise iltica başvuruları reddedilen Afgan göçmenlerin sınır dışı edilmesinin yasaklanması önerisinde bulundu.
Afganistan'da Yaşanan Dram
Kabil Hamid Karzai havalimanında kaçmak isteyen sivillerin meydana getirdiği kargaşa sonrasında sivillerin üzerine ateş açarak birçok kişinin ölmesine neden olan ABD askerlerinin bir gün sonra Afganlara su dağıttığı görüntüleri uluslararası ajanslara servis edildi. Ayrıca uluslararası haber ajansları ABD uçağın yer bulamayarak uçağın tekerleklerine tutunanların uçak havalandıktan sonra bir bir yere düştüğü görüntüleri yayımlamadı. Görüntüler sosyal medyada hızla yayıldı.
Türkiye'nin Taliban'a Yaklaşımı
Taliban'ın verdiği mesajları da olumlu karşıladığını söyleyen Çavuşoğlu, ”Afganistan'da tüm taraflarla diyaloğumuzu sürdürüyoruz, Taliban dahil.” açıklamasını yaptı.
DİKKAT: Afganistan'da Taliban'a teslim olmayan Pençşir bölgesine Ahmed Şah Mesud liderliğindeki Kuzey İttifakı'nın bayrağı çekildi.
ÖNEMLİ: Cumhurbaşkanı Erdoğan, gazetecilerle son bir haftada yaptığı iki mülakatta "Taliban'ın lideri olma konumundaki kişiyi ağırlama ihtimalim var" açıklamasını yaptı.
NEDEN ÖNEMLİ: Taliban'ın zorla yönetimi ele geçirmesi Kanada'nın Taliban yönetimini tanınmayacağı açıklamasını yapmasına neden oldu. Taliban Yönetimi uluslararası meşruiyeti sağlamak için Türkiye'yi kullanmaya çalışacaktır.
TEFERRUAT: Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani 169 milyon dolarla Birleşik Arap Emirliklerine kaçtı.
BEKLENTİ: Taliban yetkilisi Vahidullah Haşimi, "Afganistan'da demokratik bir sistem olmayacak çünkü bunun ülkemizde bir zemini yok. Şeriat hukuku, hepsi bu." dedi.
Taliban sözcüsü aynı gün hem A Haber'e hem de Halk TV'ye demeç verdi.
TAVSİYE: Afganistan'da bundan sonra ne olacak (Okuma Süresi: 2,5 dakika)
ABD doğal gaz finansmanını kısıtlayarak fosil yakıt finansmanından çıkışı hızlandırmaya hazırlanıyor.
NE ANLAMA GELİYOR: ABD'nin bu kararı, küresel doğal gaz piyasası üzerinde baskı oluşturarak fiyatları yukarıya taşıyacak. Birçok ülkenin enflasyonunu olumsuz etkileyecek bu durum aynı zamanda Rusya gibi büyük gaz ithalatçılarına da ciddi bir kazanç sağlayacak.
NEDEN KARAR ALINIYOR: Biden başkanlık görev süresinde sonuç alacak adımlar atmaya çalışıyor. Sektörün pahalı olan yenilenebilir enerjiye yatırım yapmasını sağlayarak maliyetlerin hızla aşağı çekmeye çalışıyor.
BAŞARILI OLUR MU: ABD'nin güçlü finansal yapısı ve ABD Dolarının rezerv para oluşu Biden yönetiminin elini güçlendiriyor. Bir yandan alt yapı yatırımları için 2 trilyon dolara kadar yapılacak yatırım ile istihdam artışı sağlanması amaçlanırken bir yandan da önemli bir cari açık kalemi kapatılmaya çalışılıyor.
ASIL AMAÇ: ABD, Çin ile rekabetinde petrol üreten ülkeleri kontrol etmek için harcadığı para ve kaynağı merkeze çekmek istiyor. Böylece ABD asıl rakibi olan Çin'e odaklanırken Ortadoğu devletlerinden hesapsız bir hareket gelmeyecek.
- Bültenler Ulaşmıyor Mu? Sorun Nerede?-
SPAM'a düşen bültenleri kurtarın...
Eğer bültene abone olduktan sonra düzenli e-posta alamıyorsanız SPAM programları işlem yapıyor olabilir.
Bunu engellemek için yardım etmek isterseniz şu adımları atabilirsiniz: